Stanisław Wyspiański. Na chęciach mi nie braknie…

Dzisiejsze miejsce Stanisława Wyspiańskiego w dziejach polskiej kultury jest niepodważalne: geniusz o licznych talentach, bez którego nie sposób mówić o historii polskiej literatury, teatru, sztuk plastycznych, dizajnu… Wydaje się jednak, że wciąż umyka nam jeden niezwykle ważny rys twórczości, jaką pozostawił nam Stanisław Wyspiański. Książka autorstwa Łukasza Gawła to pięknie wydana podróż przez życie tego wybitnego artysty.

Urodzony i wychowany w Krakowie, nie tylko rozsadził mieszczańskie gusta, ale dokonał przy tym innej rebelii. W czasach, kiedy w społecznej świadomości nie zagościło jeszcze na dobre pojęcie zabytku, on patrzył znacznie dalej, wpisując się w ideę, która na świecie narodzi się dopiero w latach siedemdziesiątych XX wieku. Wówczas bowiem zaczęła się kształtować współczesna interpretacja dziedzictwa kulturowego, robiąca w ostatnich latach oszałamiającą karierę.

Podejście Wyspiańskiego do Wawelu, którego owocem stanie się opracowany wspólnie z Władysławem Ekielskim projekt Wawel-Akropol, doskonale charakteryzują słowa napisane sto lat później: "[…] o ile zabytek należy do przeszłości, o tyle dziedzictwo służy współczesnym celom". Co więcej, Wyspiański zdecydowanie rozszerzył granice naszego dziedzictwa, dziś Bronowice czy Bielany są częścią Krakowa, ale wówczas?

Podobnie: kto z jemu współczesnych poświęciłby tyle uwagi łąkowym roślinom, kwiatom, chwastom – obecnie postrzeganym jako nieodłączna część krajobrazu kulturowego? On zaś z zapałem szkicował je, rysował, a następnie przenosił do samego centrum historycznego Krakowa… Wystarczy popatrzeć na polichromie i witraże w kościele franciszkanów.

Można powiedzieć, że zdolność patrzenia na świat w inny sposób niż wszyscy wokół to immanentna cecha każdego artysty. Żeby jednak w pełni docenić skalę tej zdolności u Wyspiańskiego, trzeba wpierw poznać miasto, w którym dorastał, jego klimat, atmosferę, mentalną przestrzeń, które znaleźć można na kolejnych stronach książki. „Stanisław Wyspiański. Na chęciach mi nie braknie…” autorstwa Łukasza Gawła inicjuje nowy cykl wydawniczy MNK – książki popularnonaukowe.